- γονιμοποίηση
- Στον άνθρωπο ο όρος χρησιμοποιείται για να περιγράψει την ένωση ενός ωαρίου και ενός σπερματοζωαρίου για τη δημιουργία ενός γονιμοποιημένου ωαρίου, του πρώτου κυττάρου ενός εμβρύου. Στους ανώτερους οργανισμούς, όπως είναι τα περισσότερα ζώα και φυτά, η γ. γίνεται με την ένωση ανόμοιων γαμετών (αρσενικού και θηλυκού) γεγονός που λόγω του ανασυνδυασμού των γονιδίων επιτρέπει μεγάλη ποικιλία στο είδος.
εξωσωματική γ. Είναι μορφή υποβοηθούμενης αναπαραγωγής κατά την οποία ένα ή περισσότερα ωάρια γονιμοποιούνται έξω από το γυναικείο σώμα. Χρησιμοποιείται συνήθως σε περιπτώσεις που ένα ζευγάρι δεν μπορεί να αποκτήσει παιδιά για διάφορους λόγους (π.χ. προβληματικό σπέρμα στον άνδρα ή φραγμένες σάλπιγγες στη γυναίκα κ.ά.). Η διαδικασία για εξωσωματική γ. ξεκινά συνήθως με τη φαρμακευτική διέγερση των ωοθηκών της γυναίκας ώστε να ωριμάσουν πολλά ωάρια. Η στιγμή της ωοληψίας καθορίζεται με ορμονικές εξετάσεις αίματος και υπερηχογραφήματα. Η ωοληψία γινόταν παλαιότερα με γενική αναισθησία λαπαροσκοπικά μέσω μικρής τομής στο κοιλιακό τοίχωμα ενώ σήμερα γίνεται με τοπική αναισθησία με ειδική σύριγγα, κάτω από υπερηχογραφικό έλεγχο, οπότε η γυναίκα μετά από σύντομη ανάπαυση επανέρχεται στις καθημερινές δραστηριότητες. Τα ωάρια τοποθετούνται σε δοκιμαστικό σωλήνα που περιέχει υγρό ωοθυλακίου, ελέγχονται και τοποθετούνται μαζί με το σπέρμα που έχει υποστεί επεξεργασία βελτιστοποίησης σε κοινό δοχείο και στη συνέχεια σε επωαστικό κλίβανο. Αν έχουν γονιμοποιηθεί μεταφέρονται στη μήτρα της δότριας ή άλλης γυναίκας δύο μέρες μετά τη λήψη τους οπότε και θα έφθαναν από τη σάλπιγγα στη μήτρα εάν η γ. ήταν φυσική. Μετά την εμφύτευση η γυναίκα υποστηρίζεται ορμονικά και η εγκυμοσύνη συνεχίζεται φυσιολογικά μέχρι τον τοκετό. Η πιθανότητα επιτυχίας είναι 20% ανά προσπάθεια. Μετά από μακρόχρονες έρευνες σε ζώα η πρώτη επιτυχημένη προσπάθεια έγινε το 1978 στην Αγγλία από τον εμβρυολόγο Δρ. Έντουαρντς και τον γυναικολόγο Δρ. Στεπτόου. Σε όλο τον κόσμο έχουν γεννηθεί με τη χρήση της μεθόδου αυτής πάνω από 20.000 παιδιά. Η εξωσωματική γ. χρησιμοποιείται και στην Ελλάδα από πολλά ζευγάρια.
τεχνητή γ. Γ. που υποβοηθείται με τεχνητά μέσα. Για τη φυσική απαιτείται μία σειρά προϋποθέσεων. Αν όμως υπάρχει απουσία μίας από αυτές, πολλές φορές η γ. δεν είναι δυνατή και προσφεύγουμε σε τεχνητές λύσεις. Η γ. αυτού του είδους πραγματοποιείται με διάφορες μεθόδους απόθεσης σπέρματος από ζωντανούς οργανισμούς στα γεννητικά όργανα του θηλυκού του ίδιου είδους. Η μέθοδος αυτή έχει γενικευτεί σε πολλές χώρες, κυρίως για την αναπαραγωγή βελτιωμένων φυλών ζώων από καλής ποιότητας γεννήτορες και αύξηση της παραγωγής τους. Η μέθοδος είναι άλλωστε γνωστή από παλαιότερες εποχές. Το 1725 ο Λ. Ζακόμπι πέτυχε την παραγωγή γόνων σολομού, βρέχοντας με σπέρμα αβγά που έβγαλε από την κοιλιά θηλυκού ψαριού του είδους. Πολλοί ιχθυοτρόφοι εφαρμόζουν και σήμερα αυτή τη μέθοδο. Η πρώτη δοκιμή εφαρμογής της τεχνητής γ. πραγματοποιήθηκε το 1780 σε θηλυκά σκυλιά που γέννησαν εντελώς φυσιολογικά σκυλάκια. Άρχισαν τότε πειράματα σε πολλές χώρες και η μέθοδος εφαρμόστηκε κυρίως στα αιγοπρόβατα και στα βοοειδή. Στην Ελλάδα χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1938 σε άλογα και, από το 1945, σε βοοειδή, με ικανοποιητικά αποτελέσματα.
Η τεχνητή γ. εφαρμόζεται και στον άνθρωπο με τη γ. του ωαρίου με σπέρμα, που εισάγεται μέσω του κόλπου στη μήτρα με τεχνητά μέσα (ειδική σύριγγα) από ειδικευμένους γυναικολόγους και μάλιστα κάτω από φυσικές συνθήκες. Για την επιτυχία της γ. αυτής είναι απαραίτητες μια σειρά προϋποθέσεων, ανατομικών, φυσιολογικών και ενδοκρινικών.
Στην περίπτωση εξωσωματικής γονιμοποίησης, τα ωάρια τοποθετούνται σε δοκιμαστικό σωλήνα με υγρό ωοθυλακίου και στη συνέχεια μαζί με το επεξεργασμένο σπέρμα σε επωαστικό κλίβανο.
* * *η1. το να καταστήσει κάποιος κάτι γόνιμο2. η συνένωση δύο γεννητικών κυττάρων διαφορετικού φύλου.[ΕΤΥΜΟΛ. < γονιμοποιώ. Η λ. μαρτυρείται στον Θ. Μανούση].
Dictionary of Greek. 2013.